هنر مردمی دینی: شمایل‎شناسی حضرت علی (ع)

Authors

  • عباس عموری دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران
Abstract:

شمایل‎پردازی (نگاری) چهرة پیامبر و ائمة معصومین از رایج‌ترین شمایل‎پردازی‌‎ها در جهان اسلام و کشورهای شیعه‌نشین به شمار‌‎ می‎رود. این هنر مردمی که گاه آن را هنر فطری‌‎ می‎نامند، با بهره‌گرفتن از روایات تاریخی و نیز زمینه‌‎‎های ‎تاریخی خاص شمایل‌پردازان به تصویرگری چهرة این بزرگان دین پرداخته‌‎‌‎اند. ‎بررسی نقشمایه‌‎ها (موتیف‌ها) در این گونه نقاشی مردمی حاکی از آن است که نه‌تنها نوعی تبادل نقشمایه‌‎ها میان ادیان گوناگون وجود دارد، بلکه بسته به شرایط تاریخی و فرهنگی شمایل‌پرداز، این نقشمایه‌‎ها در ترکیب‌های متفاوتی به کار‌‎ می‎روند. هنر مردمی شمایل‎پردازی با آنکه در پرداخت ساده و از نظر محتوا فاقد پیچیدگی شمایل‎پردازی‌‎‎های ‎نخبه است، پیام خود را در راستای بسیج احساسات تودة مردم به‌خوبی انجام‌‎ می‎دهد و گسترش آن در سراسر جهان اسلام حاکی از قدرت تأثیرگذاری آن است. پیوند این شمایل‎پردازی با مناسک دینی (برای مثال، ایام محرم در ایران)، خود گواهی بر جایگاه آن در فرهنگ دینی مردم است. ‌‎‌‎شمایل‎نگار‎ی حضرت علی (ع) یکی از عناصر کلیدی در فرهنگ شیعی ایران است و جایگاهی خاص در میان مردم دارد. تعدد تمثال‌‎‎های ‎آن حضرت که طی حداقل دویست ساله اخیر پرداخته شده، حاکی از این جایگاه رفیع و معنابخش است. میل به «اصلی بودن» این تصاویر از منظر جامعه‌شناسی هنر در خور توجه است. این میل نشان‌‎ می‎دهد که چگونه چرخة تولید این تصاویر و تلاش برای نزدیک شدن به اصل همچنان دوام خواهد داشت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نایافته‌‌ها دربارۀ حضرت علی اصغر(ع)

از جمله معضلاتی که دامان واقعۀ بزرگ عاشورا را گرفته، سخنان بی‌پایه و اساس دربارۀ آن است. توجه زیاد به واقعۀ عاشورا، ورود افراد غیرمتخصص در بیان وقایع، پر گفتن و پر نوشتن، صرفاً نگاه حزن‌آمیز داشتنِ بسیاری از ناقلان و... زمینۀ تحریفات فراوان در این عرصه را پدید آورده است. واقعۀ جان‌گداز شهادت حضرت علی اصغر(ع) به دلیل حزن‌زاتر بودن نسبت به بسیاری از حوادث عاشورا، ناراستی‌هایی را متوجه آن ساخت...

full text

آسیب‌شناسی زمانۀ حضرت علی (ع) و موانع تحقق حکومت دینی با تأکید بر نهج‌البلاغه

یکی از اشکال‌هایی که برخی از نواندیشان و حامیان جدایی دین از سیاست مطرح می‌کنند، این است که اگر برپایی حکومت دینی امکان‌پذیر بود، باید در ادوار مختلف تاریخی و زمان زعامت انبیای عظام الهی، یا دستکم در دوران حیات ائمۀ معصومین (ع) شاهد تحقق عینی چنین امری می‌بودیم و حکومت دینی و الهی تشکیل می‌شد. این افراد بدون توجه به مضمون و محتوای آیات قرآنی و همچنین روایات فراوان مأثور از ائمۀ معصومین (ع) که ب...

full text

مکان یابی دفن حضرت علی اصغر (ع) در منابع فریقین

حادثه کربلا، نماد ظلم اموی و مظلومیت خاندان پیامبر (ص) است، در این واقعه اسفناک، مظلومیت کودکان کربلا، تصویری مجزا و غمناک ایجاد کرده است. یکی از این مصیبت‌های جانکاه، شهادت کودک خردسال امام حسین (ع) است که در آخرین ساعات نبرد، در روز عاشورا توسط سپاه عمرسعد هدف تیر قرار گرفته و به شهادت رسید. مقاله‌ای که پیش روی دارید درباره جزئیات زندگانی این کودک خردسال است که در هاله‌ای از ابهام می‌...

full text

شیوه مدیریت حضرت علی (ع) در جامعه اسلامی عصر خلفا

مهم‌ترین دغدغۀ امامان شیعه (ع) در طول تاریخ دین اسلام، حفظ این دین بوده است. آنها در این زمینه از هیچ کوششی فروگذار نکردند. از جمله حضرت علی (ع) که تمام تلاش خود را برای حفظ اسلام به کار بست و در این راه، حتی از حق مسلم حکومت خویش گذشت؛ تا آنجا که حتی پس از رحلت پیامبر اسلام (ص)، با وجود اینکه خلفا حکومت جامعه را بر عهده گرفتند، علی (ع) به جای انزواطلبی، گوشه‌نشینی و واگذاری امور به دست آنها، غ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 1

pages  23- 51

publication date 2013-08-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023